3,7 triệu người Trung Quốc tranh suất 'bát cơm sắt'
Gần 3,7 triệu người đăng ký kỳ thi công chức quốc gia năm nay để tranh 38.000 vị trí, tạo nên tỷ lệ cạnh tranh khốc liệt chưa từng có tại Trung Quốc: trung bình 100 người chọn 1.
Cuối tháng 11, hàng triệu sĩ tử tại Trung Quốc bước vào Guokao - kỳ thi công chức quốc gia - quan trọng nhất trong năm. Đây là kỳ thi tuyển dụng tập trung lớn nhất thế giới, nhằm tìm kiếm nhân sự cho các cơ quan trung ương và chính quyền địa phương.
Năm nay, sự khốc liệt của kỳ thi được đẩy lên mức kỷ lục. Số lượng hồ sơ đăng ký đạt 3,7 triệu, cạnh tranh cho hơn 38.000 chỉ tiêu. Tại một số vị trí nóng, tỷ lệ chọi lên tới mức khó tin, điển hình như vị trí sĩ quan ở thành phố Thụy Lệ (tỉnh Vân Nam) có tới 6.470 người nộp hồ sơ chỉ để tranh một suất duy nhất.
Kỳ thi năm nay diễn ra trong bối cảnh đặc biệt khi chính phủ Trung Quốc lần đầu tiên nới lỏng giới hạn độ tuổi. Mức trần tuổi tác được nâng từ 35 lên 38 đối với ứng viên chung, và từ 40 lên 43 với người có bằng sau đại học. Chính sách này mở ra tia hy vọng cho những người đang mắc kẹt trong "khủng hoảng tuổi trung niên".
Các ứng viên tham gia kỳ thi viết dành cho công chức vào tháng 12/2023 ở Trung Quốc. Ảnh: Guardian
Zhang Meng, 35 tuổi, một bà mẹ đơn thân ở Thượng Hải, xem đây là chiếc phao cứu sinh cuối cùng. Trên mạng xã hội Xiaohongshu, cô chia sẻ lịch trình ôn thi dày đặc: dậy từ tờ mờ sáng để học lý luận chính trị, ghi nhớ công thức toán học, xen kẽ với việc chăm con và chỉ ngủ 4 tiếng mỗi ngày.
Đã chạm ngưỡng 35 tuổi - mốc thời gian được xem là "lời nguyền" tại thị trường lao động Trung Quốc - Zhang bị nhiều công ty tư nhân từ chối. "Nếu không đỗ Guokao, tôi khó có cơ hội quay lại thị trường lao động. Đây là cách duy nhất đảm bảo thu nhập ổn định cho hai mẹ con", cô nói.
Không chỉ những người lớn tuổi, làn sóng này còn cuốn theo cả những người trẻ từng có thu nhập cao. Wang Lei, 27 tuổi ở Thâm Quyến, từng làm việc tại một tập đoàn công nghệ lớn với mức lương hơn 20.000 nhân dân tệ (khoảng 74 triệu đồng). Tuy nhiên, guồng quay công việc "996" (làm từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày/tuần) khiến anh kiệt sức. Sau một đợt cắt giảm nhân sự, Wang mất việc chỉ sau một đêm.
Hiện tại, Wang thức đến 2h sáng mỗi ngày để ôn thi. "Tôi không còn đường lùi. Chỉ cần có 'bát cơm sắt' (làm công chức), tôi và gia đình sẽ được ổn định cả đời", anh chia sẻ.
Tại Trung Quốc, "bát cơm sắt" là thành ngữ chỉ công việc nhà nước với mức lương, phúc lợi được đảm bảo suốt đời, không lo thất nghiệp. Dù thu nhập thực tế của công chức thường thấp hơn khu vực tư nhân và một số địa phương đang gặp khó khăn trong chi trả lương, sự ổn định của nó vẫn là niềm mơ ước.
Theo ông George Magnus, nghiên cứu viên tại Đại học Oxford, sự bất ổn của khu vực tư nhân và nền kinh tế "gig" (lao động tự do, thời vụ) khiến giới trẻ ngày càng mất niềm tin vào bên ngoài. Tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm tuổi 16-24 (không tính sinh viên) tại Trung Quốc hiện là 17,3%. Nhiều người trẻ chọn cách "nằm yên", từ chối đi làm thay vì nhận những công việc bấp bênh.
Guokao nổi tiếng là kỳ thi khắc nghiệt, bao gồm các câu hỏi hóc búa về luật pháp, logic, vật lý, sinh học và phân tích chính trị. Từ năm ngoái, phần lý thuyết chính trị được chú trọng hơn, yêu cầu ứng viên phải có khả năng phân tích và giải quyết vấn đề dựa trên các quan điểm chính trị của Đảng cộng sản Trung Quốc.
Dự kiến năm tới, Trung Quốc sẽ có 12,7 triệu sinh viên tốt nghiệp, tiếp tục gây sức ép lớn lên thị trường việc làm. Việc chính phủ nới lỏng độ tuổi thi công chức được hoan nghênh, nhưng với những người như Zhang Meng, cuộc chiến vừa ôn thi, vừa chăm sóc gia đình để giành giật một suất trong biên chế vẫn là một thử thách nghiệt ngã.
Nearly 3.7 million people registered for this year's national civil service exam to compete for 38,000 positions, creating an unprecedentedly fierce competition rate in China: on average, 100 people choose 1.
At the end of November, millions of candidates in China entered Guokao - the civil service exam national - the most important of the year. This is the world's largest centralized recruitment exam, aiming to find personnel for central agencies and local governments.
This year, the fierceness of the exam was pushed to a record level. The number of registrations reached 3.7 million, competing for more than 38,000 positions. In some hot positions, the competition rate reached an unbelievable level, typically the position of officer in Ruili city (Yunnan province) had up to 6,470 people applying for just one spot.
This year's exam took place in a special context when the Chinese government for the first time loosened the age limit. The age ceiling was raised from 35 to 38 for general candidates, and from 40 to 43 for those with postgraduate degrees. This policy opened up a ray of hope for those stuck in a "midlife crisis".
Candidates take the December 2023 civil service written exam in China. Photo: Guardian
Zhang Meng, 35, a single mother in Shanghai, sees this as her last lifeline. On social media platform Xiaohongshu, she shares her grueling exam preparation schedule: waking up at dawn to study political theory, memorizing math formulas, alternating with looking after her children and sleeping just four hours a day.
Having reached the age of 35 - considered a "curse" in the Chinese labor market - Zhang was rejected by many private companies. "If I don't pass the Guokao, it will be difficult for me to return to the labor market. This is the only way to ensure a stable income for my mother and child," she said.
Not only the elderly, this wave has also swept away young people who used to have high incomes. Wang Lei, 27, in Shenzhen, used to work at a large technology corporation with a salary of more than 20,000 yuan (about 74 million VND). However, the "996" work cycle (working from 9am to 9pm, 6 days a week) exhausted him. After a round of staff cuts, Wang lost his job overnight.
Currently, Wang stays up until 2am every day to study for the exam. "I have no way back. As long as I have an 'iron rice bowl' (a civil servant), my family and I will have stability for the rest of our lives," he shared.
In China, the “iron rice bowl” is an idiom referring to a government job with a guaranteed salary and benefits for life, without worrying about unemployment. Although the actual income of civil servants is often lower than that of the private sector and some localities are having difficulty paying salaries, its stability is still a dream.
According to Mr. George Magnus, a researcher at the University of Oxford, the instability of the private sector and the “gig” economy (freelance, seasonal workers) makes young people increasingly lose faith in the outside world. The unemployment rate for the 16-24 age group (excluding students) in China is currently 17.3%. Many young people choose to “lie still”, refusing to go to work instead of taking precarious jobs.
Guokao is famous for its harsh exam, including tricky questions on law, logic, physics, biology and political analysis. Since last year, the political theory section has been given more emphasis, requiring candidates to be able to analyze and solve problems based on the political views of the Chinese Communist Party.
China is expected to have 12.7 million university graduates next year, continuing to put great pressure on the job market. The government's relaxation of the civil service exam age is welcome, but for people like Zhang Meng, the battle to study for the exam and take care of their family to win a place on the payroll is still a cruel challenge.
