Lắp điện mặt trời mái nhà tự dùng không đăng ký có thể bị phạt
EVN đề nghị bổ sung chế tài xử phạt tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng nhưng không thông báo hoặc đăng ký với cơ quan quản lý.
Nội dung nêu tại báo cáo về các vướng mắc khi thực hiện các quy định hướng dẫn Luật Điện lực được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) gửi Bộ Công Thương.
Theo Nghị định 58/2025 của Chính phủ về phát triển điện năng lượng tái tạo, các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự dùng phải thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực, cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy để được quản lý, theo dõi, hướng dẫn thực hiện.
Theo EVN, thực tế các đối tượng trên (đặc biệt là hộ gia đình) chưa chủ động thông báo. Có trường hợp đã được đơn vị điện lực hướng dẫn nhưng không phối hợp, hoặc phối hợp nhưng không cung cấp hồ sơ theo hướng dẫn.
Song, Nghị định 58 lại không có quy định cụ thể để xác định đây có phải vi phạm hay không. Điều này dẫn đến các cơ quan liên quan lúng túng trong việc xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực điện lực.
Vì vậy, tập đoàn này đề nghị bổ sung quy định tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ không thông báo hoặc đăng ký sẽ bị xử lý theo quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực điện lực, tùy mức độ vi phạm.
Quy định này nhằm bảo đảm nghĩa vụ thông báo, đăng ký, tránh khoảng trống trong chế tài xử lý, đồng thời nâng hiệu lực quản lý nhà nước, phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính, theo EVN.
Hiện cả nước có khoảng 103.000 dự án điện mặt trời mái nhà, tổng công suất lắp đặt hơn 9.500 MW. Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, Việt Nam đặt mục tiêu đến 2030, 50% các tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu.
EVN giải thích việc đề xuất phạt
Thông tin được đưa ra tại tọa đàm 'Vì sao phải đăng ký khi lắp điện mặt trời mái nhà?' do báo Công Thương tổ chức ngày 18-9.
Ông Nguyễn Quốc Dũng - Ảnh: C.DŨNG
Theo ông Nguyễn Quốc Dũng - trưởng ban kinh doanh Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), mặc dù việc đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà mang lại nhiều lợi ích, song hệ thống này đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt trong vận hành lưới điện.
Số người dân, doanh nghiệp chủ động thông báo đến EVN rất hạn chế
Thực tế trong kế hoạch vận hành cung ứng điện được EVN xây dựng đều dựa vào dự báo phụ tải (nhu cầu sử dụng) và kế hoạch chuẩn bị nguồn. Vì vậy nếu không nắm chắc được lượng điện mái nhà tham gia vào hệ thống, việc dự báo phụ tải sẽ thiếu chính xác.
Đại diện EVN cũng cho hay, mặc dù từ năm 2020 đến nay, lượng công suất điện mặt trời mái nhà lắp đặt đã đạt khoảng 1.300 MW, nhưng con số được người dân, doanh nghiệp chủ động thông báo đến EVN lại rất hạn chế.
Các số liệu mà EVN có được là từ việc tự đi khảo sát, thu thập, chứ chưa hình thành được cơ chế báo cáo, cập nhật thường xuyên nên thống kê không đồng bộ, thiếu chính xác, ảnh hưởng đến dự báo phụ tải và đảm bảo nguồn cung.
Về lý do EVN đề xuất thêm chế tài xử phạt hành chính cho việc không đăng ký/thông báo của hộ dân khi lắp đặt điện mặt trời, ông Dũng cho hay việc đăng ký hay thông báo khi lắp đặt là việc quy định "buộc phải làm".
Trong khi đó, có thực trạng là có những đơn vị bán lẻ điện ngoài EVN trong các khu công nghiệp có tình trạng gây khó khăn cho các đơn vị có nhu cầu lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Vì vậy cần có cơ chế buộc các đơn vị bán điện không được có hành vi ngăn cản, tạo ra khó khăn, không được ngăn cản doanh nghiệp việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự sản, tự tiêu.
"Đây chỉ là việc người dân cung cấp thông tin về hệ thống điện mặt trời mái nhà, chứ không phải thủ tục hành chính, không có thủ tục gì phức tạp, chỉ cần cung cấp thông tin là lắp đặt như thế này, công suất bao nhiêu. Nhưng việc cung cấp thông tin hạn chế, nên đó là lý do tập đoàn phải đưa ra đề xuất này để xử phạt", ông Dũng nói.
Một đám mây lớn hay mưa bất chợt, điện mặt trời... làm ảnh hưởng hệ thống
Ông Nguyễn Bá Hoài - phó phòng năng lượng tái tạo của Công ty NSMO - cũng cho hay việc có đầy đủ thông tin về các hệ thống điện mặt trời mái nhà là hết sức cần thiết cho công tác vận hành.
Thực tế vận hành, vào những ngày nắng nóng, điện mặt trời mái nhà đã góp phần hỗ trợ giảm tải cho hệ thống điện vào buổi trưa, đặc biệt tại các khu vực có phụ tải cao. Song sự gia tăng nhanh của nguồn này cũng mang đến một số thách thức kỹ thuật cần được theo dõi sát trong công tác điều độ.
Đặc điểm nổi bật của điện mặt trời mái nhà là phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết: khi trời nắng, công suất có thể tăng rất nhanh; nhưng chỉ cần một đám mây lớn hay mưa bất chợt, công suất lại giảm đột ngột.
Phần lớn các hệ thống hiện nay chưa có lưu trữ, chủ yếu phát điện vào ban ngày. Trong điều kiện bình thường sẽ không gây ảnh hưởng hệ thống, nhưng vào những thời điểm đặc biệt như dịp lễ, Tết, phụ tải toàn hệ thống giảm rất thấp, lượng công suất điện mặt trời mái nhà phát ra vào buổi trưa có thể vượt nhu cầu tiêu thụ tại chỗ, từ đó có thể gây hiện tượng quá tải các đường dây cục bộ hoặc thừa nguồn.
Ngoài ra, vào chiều tối, khi điện mặt trời mái nhà ngừng phát và phụ tải sinh hoạt tăng mạnh, hệ thống cần huy động nhanh các nguồn truyền thống, tạo áp lực điều độ lớn hơn. Vì vậy, với trách nhiệm phải giữ hệ thống điện quốc gia vận hành liên tục, an toàn, cung cấp đủ điện trong mọi tình huống, đây là những biến động mà bộ phận điều độ phải bám rất sát để có kế hoạch huy động nguồn phù hợp.
